Heb jij ooit gedacht: “Straks komen ze erachter dat ik eigenlijk helemaal niet zo goed ben”? Dan ben je zeker niet de enige. Het imposter syndrome, ook wel het oplichterssyndroom genoemd, treft opvallend veel mensen, van studenten tot succesvolle ondernemers.
In deze blog leggen we uit wat imposter syndrome precies is, waar het vandaan komt, wie er gevoelig voor zijn én hoe je er op een gezonde manier mee om kunt gaan.
Wat is imposter syndrome?
Het imposter syndrome is een hardnekkig gevoel dat je succes niet terecht is. Je denkt dat je niet goed genoeg bent, ook al bewijzen feiten het tegendeel. Je voelt je als een ‘bedrieger’, iemand die zijn of haar omgeving voor de gek houdt en elk moment ontmaskerd kan worden.
Typische gedachten zijn:
“Ik heb gewoon geluk gehad.”
“Iedereen denkt dat ik slim ben, maar ze hebben geen idee.”
“Straks val ik door de mand.”
Deze gedachten kunnen chronisch zijn en zorgen voor stress, perfectionisme, uitstelgedrag of zelfs burn-out.
Wie krijgt last van imposter syndrome?
Het imposter syndrome komt voor bij mensen van alle leeftijden en achtergronden, maar vooral bij:
Hoogopgeleide vrouwen in mannelijke omgevingen
Creatieve beroepen waar prestaties moeilijk meetbaar zijn
Starters op de arbeidsmarkt die zichzelf nog moeten bewijzen
Perfectionisten en ambitieuze professionals die zelden tevreden zijn met hun werk
Zelfs wereldberoemde mensen zoals Michelle Obama en Tom Hanks gaven toe dat ze zich soms als een oplichter voelden.
Oorzaken van het imposter syndrome
Imposter syndrome ontstaat meestal door een combinatie van persoonlijke eigenschappen en sociale factoren. Denk aan:
Opvoeding en prestatiedruk: als je van jongs af aan hoorde dat je “altijd de beste moest zijn” leer je jezelf te waarderen op basis van prestaties in plaats van intrinsieke waarde.
Gebrek aan positieve rolmodellen: als je je niet herkent in de mensen op je werkplek, kun je denken dat je daar eigenlijk niet thuishoort.
Social media: we zien vooral de successen van anderen, niet hun twijfels of mislukkingen.
Werkcultuur: in competitieve omgevingen wordt falen niet gezien als leerervaring, maar als zwakte.
Symptomen van imposter syndrome
Mensen met imposter syndrome vertonen vaak deze kenmerken:
Je wijt je succes aan geluk of externe factoren
Je vermijdt uitdagingen uit angst om te falen
Je kunt moeilijk complimenten ontvangen
Je voelt je nooit goed genoeg, hoeveel je ook presteert
Je werkt overmatig hard om je “onbekwaamheid” te compenseren
7 concrete tips om het imposter syndrome aan te pakken
Erken je gevoelens
Besef dat deze gevoelens normaal zijn en dat ze niets zeggen over je daadwerkelijke competentie. Alleen al het benoemen helpt.
Documenteer je successen
Houd een “complimentenboekje” of successendagboek bij. Lees het terug op moeilijke dagen.
Praat erover
Deel je twijfels met een collega, coach of therapeut. Je zult merken dat je niet de enige bent.
Oefen met realistisch denken
Daag negatieve gedachten uit: “Is dit feitelijk waar? Of is dit mijn angst die spreekt?”
Focus op ontwikkeling, niet perfectie
Zie jezelf als een professional in ontwikkeling. Fouten maken is geen zwakte, maar een groeimoment.
Stel realistische doelen
Leg de lat niet altijd hoger. Goed genoeg is vaak écht goed genoeg.
Zoek professionele ondersteuning als het je belemmert
Coaching of therapie kan je helpen om bewust te worden van dit patroon en het te doorbreken.
Wanneer moet je actie ondernemen?
Als het imposter syndrome leidt tot chronische stress, uitputting, vermijdingsgedrag of depressieve klachten, is het tijd om hulp te zoeken. Een psycholoog of coach kan je helpen met het ontwikkelen van gezonde denkpatronen en zelfvertrouwen.
Benieuwd of je inderdaad symptomen van het imposter syndrome hebt? Doe hier een eenvoudige test.
Tot slot: je bent geen bedrieger
Wees mild voor jezelf. Je hoeft niet perfect te zijn om waardevol te zijn. Het imposter syndrome heeft niets te maken met onkunde, maar alles met een vertekend zelfbeeld. Door bewust stil te staan bij je successen en erover te praten, kun je het patroon doorbreken.
Je bent goed genoeg. En je hoeft niets te bewijzen, alleen te groeien.
Hulp nodig bij het overwinnen van imposter syndrome?
Bij BLVE begrijpen we hoe verlammend het imposter syndrome kan voelen. Daarom bieden we persoonlijke coaching wat je helpt om je zelfvertrouwen terug te vinden en je professionele kracht écht te erkennen.
Benieuwd? Plan een gratis en vrijblijvend matchgesprek in.
