Waarom perfect nooit perfect genoeg is, en hoe je leert kiezen voor vooruitgang in plaats van bewijsdrang
Perfectionisme klinkt als een compliment: “Ik wil het gewoon goed doen.” Maar wie perfectionisme van binnenuit kent, weet dat het allesbehalve prettig is. Het is geen streven naar kwaliteit, maar een angst om te falen, om niet te voldoen, om afgewezen te worden.
En hoewel perfectionisme en faalangst op het eerste gezicht tegengesteld lijken – de een wil het perfect, de ander durft niets – zijn het vaak twee kanten van dezelfde medaille. In deze blog duiken we in hoe deze patronen ontstaan, wat ze van binnenuit doen en hoe coaching kan helpen loslaten zonder te verliezen.
Wat is perfectionisme eigenlijk?
Perfectionisme is niet simpelweg ‘de lat hoog leggen’. Het is het gevoel dat je geen fouten mág maken. Dat alles onder controle moet zijn, tot in de details. Dat je pas mag ontspannen als alles ‘af’ is – wat zelden gebeurt.
Herkenbare gedachten:
“Als ik het niet perfect doe, ben ik niet goed genoeg.”
“Ik moet het eerst helemaal uitdenken, dan pas beginnen.”
“Als ik een fout maak, ziet iedereen dat ik het niet kan.”
Perfectionisme komt vaak voort uit de overtuiging dat je waarde afhankelijk is van wat je doet – en niet van wie je bent.
Hoe perfectionisme en faalangst samenwerken
Waar perfectionisme je voortdurend opjaagt om te presteren, zorgt faalangst ervoor dat je soms juist niets meer durft. Je blijft hangen in voorbereiding, uitstelgedrag of totale verlamming.
Typische patronen:
Overmatig controleren of herschrijven
Geen hulp durven vragen (“dan val ik door de mand”)
Liever niets doen dan het risico lopen op afgaan
Alles van jezelf moeten kunnen, zonder fouten
Beide patronen putten je uit – mentaal, emotioneel en fysiek.
Waarom het zo hardnekkig is
Perfectionisme en faalangst zijn vaak diepgewortelde mechanismen die ooit functioneel waren. Bijvoorbeeld:
Als kind werd je alleen geprezen als je presteerde
Fouten werden afgestraft, niet besproken
Je voelde je alleen veilig als je ‘goed je best deed’
Wat ooit hielp om te overleven, zit je nu in de weg om te leven.
ACT: leren handelen ondanks onzekerheid
Acceptance and Commitment Therapy (ACT) biedt een andere route dan ‘je angsten overwinnen’. ACT leert je om ruimte te maken voor spanning, twijfel en imperfectie – en tóch in beweging te komen.
Je hoeft je niet eerst zeker te voelen. Je hoeft niet foutloos te zijn. Je hoeft alleen maar in actie te komen in de richting van wat voor jou belangrijk is.
Of zoals ACT het stelt:
“Het gaat niet om minder angst. Het gaat om méér doen met je angst erbij.”
Hoe coaching kan helpen bij perfectionisme en faalangst
Je leert je innerlijke criticus herkennen én relativeren
Je onderzoekt waar je angsten vandaan komen
Je ontdekt welke waarden belangrijker zijn dan zekerheid
Je oefent met ‘goed genoeg’ gedrag
Je ontwikkelt zelfcompassie in plaats van zelfkritiek
Voorbeeld uit de praktijk
Anne (29) stelde haar sollicitatiegesprek drie keer uit. Ze vond zichzelf nog niet ‘klaar’. Tijdens coaching ontdekte ze dat haar perfectionisme voortkwam uit de angst om ‘door de mand te vallen’. Toen ze zich richtte op wat ze wilde bijdragen (in plaats van indruk maken), durfde ze eindelijk te gaan – en kreeg ze de baan.
Mini-oefening: imperfectionistische actie
Kies vandaag één taak die je normaal zou uitstellen tot het perfect is
Geef jezelf de opdracht om het op 80% te doen – niet meer
Voer het uit, zonder herhalen of herschrijven
Evalueer: wat voelde ongemakkelijk, en wat was het resultaat?
